ทารกตัวเหลือง เป็นภาวะที่พบบ่อยในทารกแรกเกิด โดยประมาณ 70-80% ของทารกจะตัวเหลืองในช่วง 2-3 วันแรกหลังคลอด ภาวะนี้เกิดจากการสะสมของ สารบิลิรูบิน ในเลือด ซึ่งเป็นสารที่เกิดจากการสลายตัวของเม็ดเลือดแดง ตับของทารกแรกเกิดยังทำงานไม่สมบูรณ์ ส่งผลให้กำจัดสารบิลิรูบินออกจากร่างกายได้ไม่ทัน
ตารางค่าตัวเหลืองในทารกแรกเกิด (mg/dl)
| ระดับบิลิรูบิน | ทารกคลอดปกติ | ทารกคลอดก่อนกำหนด |
|---|---|---|
| 0-5 | ปกติ | ปกติ |
| 5-10 | เฝ้าระวัง | เฝ้าระวังใกล้ชิด |
| 10-15 | รักษาด้วยการส่องไฟ | รักษาด้วยการส่องไฟ |
| 15-20 | รักษาด้วยการส่องไฟและยา | รักษาด้วยการส่องไฟและยา |
| >20 | รักษาด้วยการเปลี่ยนถ่ายเลือด | รักษาด้วยการเปลี่ยนถ่ายเลือด |
สาเหตุของทารกตัวเหลือง
- ภาวะตัวเหลืองปกติ: พบได้บ่อยในทารกแรกเกิด ทารกตัวเหลืองเกิดจากการสลายตัวของเม็ดเลือดแดงตามธรรมชาติ
- ภาวะโลหิตจางจากการแตกของเม็ดเลือดแดง: เม็ดเลือดแดงแตกตัวเร็วกว่าปกติ
- การติดเชื้อ: เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือด การติดเชื้อในโพรงมดลูก
- ภาวะดีซ่าน: ทารกมีหมู่เลือด Rh บวก แม่มีหมู่เลือด Rh ลบ
- ความผิดปกติของตับ: เช่น ตับอักเสบ
- ท่อทางเดินน้ำดีอุดตัน: ส่งผลต่อการไหลเวียนของสารบิลิรูบิน
อาการของทารกตัวเหลือง
- ผิวหนังและเยื่อบุตาขาวมีสีเหลือง
- ปัสสาวะสีเข้ม
- อุจจาระสีซีด
- ซึม ไม่ดูดนม
อันตรายของทารกตัวเหลือง
ภาวะตัวเหลือง ส่วนใหญ่ไม่ร้ายแรงและสามารถรักษาให้หายได้ อย่างไรก็ตาม หากไม่ได้รับการรักษา อาจส่งผลต่อทารกดังนี้
- สมองได้รับความเสียหาย: สารบิลิรูบินในเลือดสูงมาก อาจผ่านเข้าสู่สมอง ส่งผลต่อระบบประสาท ทำให้ทารกมีอาการชัก ชักกระตุก ปัญญาอ่อน หรือเสียชีวิต
- การได้ยินสูญเสีย: ทารกที่มีระดับสารบิลิรูบินสูง อาจสูญเสียการได้ยินบางส่วนหรือทั้งหมด
การรักษา วิธีดูแล ทารกตัวเหลือง
- การให้นมแม่: การให้นมแม่ช่วยเพิ่มการขับถ่ายของเสีย ซึ่งจะช่วยกำจัดสารบิลิรูบินออกจากร่างกายทารก
- การส่องไฟ: แพทย์จะใช้แสงไฟสีฟ้า (Phototherapy) เปลี่ยนสภาพสารบิลิรูบินให้ขับออกทางปัสสาวะและอุจจาระได้ง่ายขึ้น
- การเปลี่ยนถ่ายเลือด: กรณีที่ระดับสารบิลิรูบินสูงมาก แพทย์อาจพิจารณาใช้วิธีเปลี่ยนถ่ายเลือดเพื่อลดระดับสารบิลิรูบิน
การป้องกัน
- การให้นมแม่: การให้นมแม่ช่วยลดความเสี่ยงของภาวะตัวเหลือง
- การติดตามสุขภาพทารก: ควรพาทารกไปพบแพทย์ตามนัดเพื่อตรวจสุขภาพและตรวจวัดระดับสารบิลิรูบิน
เมื่อไหร่ควรไปพบแพทย์
- ทารกมีผิวหนังและเยื่อบุตาขาวสีเหลืองมากขึ้น
- ทารกซึม ไม่ดูดนม
- ทารกอุจจาระสีซีด
- ปัสสาวะของทารกมีสีเข้มกว่าปกติ
ภาวะตัวเหลือง ส่วนใหญ่ไม่ร้ายแรงและสามารถรักษาให้หายได้ อย่างไรก็ตาม ควรปรึกษาแพทย์ หากพบว่าทารกมีอาการตัวเหลือง หรือมีข้อสงสัยเกี่ยวกับสุขภาพของลูก
คำถามยอดฮิตเกี่ยวกับทารกตัวเหลือง
ทารกตัวเหลือง เกิดจากอะไร?
ทารกตัวเหลือง เป็นภาวะที่พบบ่อยในทารกแรกเกิด พบได้ประมาณ 70-80% ของทารก เกิดจากการสะสมของ สารบิลิรูบิน ในเลือด
สารบิลิรูบิน เกิดจากการสลายตัวของเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดแดงของทารกแรกเกิดมีอายุสั้นกว่าผู้ใหญ่ ตับของทารกแรกเกิดยังทำงานไม่สมบูรณ์ ส่งผลให้กำจัดสารบิลิรูบินออกจากร่างกายได้ไม่ทัน
ทารกตัวเหลืองวิธีแก้อย่างไรบ้าง?
1. ให้นมทารกบ่อยๆ
การให้นมแม่หรือนมผงแก่ทารกบ่อยๆ ช่วยเพิ่มการขับถ่ายของเสีย ซึ่งจะช่วยกำจัดสารบิลิรูบินออกจากร่างกายทารก ทารกที่กินนมแม่ ควรให้นมแม่ทุก 2-3 ชั่วโมง ประมาณ 8-12 ครั้งต่อวัน ส่วนทารกที่กินนมผง ควรให้นมผงทุก 3-4 ชั่วโมง ประมาณ 6-8 ครั้งต่อวัน
2. การส่องไฟ
เป็นวิธีรักษาที่พบบ่อยที่สุด โดยใช้แสงสีฟ้าความเข้มข้นสูง ช่วยเปลี่ยนรูปสารบิลิรูบินให้ละลายน้ำและขับออกทางปัสสาวะและอุจจาระ ทารกจะถูกวางไว้ใต้เครื่องส่องไฟ โดยไม่ต้องถอดเสื้อผ้า แพทย์จะติดตามอาการของทารกอย่างใกล้ชิด
3. การเปลี่ยนถ่ายเลือด
เป็นวิธีรักษาที่ใช้ในกรณีที่ภาวะตัวเหลืองรุนแรง ระดับสารบิลิรูบินสูงมาก หรือทารกมีอาการแทรกซ้อน แพทย์จะทำการดึงเลือดที่มีสารบิลิรูบินสูงออกจากร่างกายทารก และแทนที่ด้วยเลือดใหม่
4. ยา
ในบางกรณี แพทย์อาจสั่งยาบางชนิดเพื่อช่วยลดระดับสารบิลิรูบินในเลือดของทารก เช่น ยา phenobarbital
ลูกตัวเหลืองส่องไฟกี่วัน?
ระยะเวลาการส่องไฟรักษาภาวะตัวเหลืองในทารกนั้น ขึ้นอยู่กับ ระดับสารบิลิรูบิน ในเลือดของทารก โดยทั่วไปจะใช้เวลาประมาณ 3-7 วัน
ค่าตัวเหลือง เท่าไหร่ถึงปกติ?
ทารกคลอดปกติ ค่าตัวเหลืองปกติ จะอยู่ในช่วง 0-5 mg/dl ใน 2-3 วันแรก หลังคลอด
หลังจาก 3 วันแรก ค่าตัวเหลืองปกติ จะค่อยๆ ลดลง
ทารกคลอดก่อนกำหนด มักมีค่าตัวเหลืองปกติ ที่สูงกว่าทารกคลอดปกติ
กินอะไรไม่ให้ลูกตัวเหลือง?
การกินอาหารโดยทั่วไป ไม่มีผลต่อการป้องกันภาวะตัวเหลืองในทารก แต่การให้นมแม่ ช่วยลดความเสี่ยงของภาวะตัวเหลือง หากพบว่าทารกมีอาการตัวเหลือง ควรปรึกษาแพทย์ ควรพาทารกไปพบแพทย์ตามนัด เพื่อตรวจสุขภาพและตรวจวัดระดับสารบิลิรูบิน
